استرس احساسی است که زمانی به شما دست می‌دهد، که فشار بیشتر از آنچه شما به آن عادت داشته‌اید برشما وارد شود. زمانیکه شما دچار استرس می‌شوید، بدن شروع به ترشح هورمون‌هایی می‌کند که سرعت تپش قلب را بالا برده، تنفس شما را سریعتر کرده و میزان انرژی بیشتری به شما می‌دهد. بعضی از انواع استرس عادی و حتی مفید بوده و بدون آن شما انگیزه‌ای برای فعالیت ندارید. بعضی ها معتقدند این نوع استرس به انسان کمک کرده و زندگی بدون آن بی معناست. اما اگر استرس بیشتر از توان جسمی و روحی ما باشد و زندگی مارا تحت تاثیر قراردهد، استرس بد یا کاهنده نامیده می‌شود.
اگر استرس زیاد برای شما اتفاق بیافتد یا مدت آن طولانی باشد، این نوع استرس می‌تواند از انواع استرس بد باشد. این نوع استرس می‌تواند با سردرد، ناراحتی معده و مشکل در خوابیدن، همراه باشد. همچنین این نوع استرس می‌تواند سیستم ایمنی بدن شما را ضعیف کرده و مبارزه با بیماری‌ها را برای شما سخت نماید. بعلاوه اگر شما هم اکنون به بیماری و یا مشکلی مبتلا هستید ممکن است استرس آن را بدتر نماید. استرس می‌تواند شما را حساس، ناراحت و یا حتی افسرده کند.
عامل استرس یا تنش زا چیست؟
عامل استرس یا تنش زا، عاملی است که می‌تواند بعنوان محرک عمل کرده و باعث ابتلای شما به استرس شود. استرس احساس تحت فشار بودن است، درحالیکه تنش زا عاملی است که در ما باعث بوجود آمدن استرس می‌شود و در محیط زندگی ما قرار دارد. بعنوان مثال صداها، افراد ناخوشایند و کسانیکه از آنها بدمان می‌آید، افزایش سرعت ماشین یا حتی بیرون رفتن از خانه همه می‌توانند، تنش زا باشند. عموما(همیشه نه) هرچه بیشتر ما با عامل استرس یا تنش زا مواجه شویم، بیشتر احساس استرس می‌نماییم.
واکنش بجنگ یا دررو چیست؟
بخشی از واکنش ما در برابر استرس جسمی بوده و بر وضعیت جسمانی ما تاثیر می‌گذارد. زمانیکه ما با یک تهدید یا خطر مواجه می‌شویم، بدنمان موادی را آزاد می‌کند که به ما قدرت محافظت (حالا یا فرار با بیشترین سرعت و یا مبارزه با بیشترین توان) از خودمان را می‌دهد. بعنوان مثال هنگامی‌که شما در خانه هستید و زلزله رخ می‌دهد، با بیشتر شدن سطح این مواد شیمیایی بدن شما سریعتر از همیشه عمل کرده و شما می‌توانید با سریعتر بیرون رفتن و یا بیرون بردن خانواده‌تان، جان خود و خانواده‌تان را نجات دهید.
بجنگ یا دررو واکنش سیستم عصبی بدن ما به یک واقعه استرس زا است. در این واکنش بدن ما مواد شیمیایی کورتیزول، آدرنالین و نورآدرنالین بیشتری تولید کرده که باعث افزایش ضربان قلب، محمک شدن ماهیچه ها، عرق کردن و افزایش سطح هوشیاری شده و همه اینها به ما برای محافظت از خودمان در موقعیت های خطرناک کمک می‌کند. در زمان واکنش بجنگ یا دررو سایر عملکردهای بدن که در آن لحظه مورد نیاز نیستند، کاهش فعالیت داده(مانند سیستم ایمنی یا دستگاه گوارش) و همه منابع بدن برروی عملکردهای مورد نیاز همچون افزایش سرعت تنفس، جریان خون، هوشیاری و قدرت ماهیچه‌ها متمرکز می‌شوند.
تاثیرات استرس بر شما
استرس می‌تواند بدن شما، افکارتان، احساساتتان و یا حتی رفتارتان را تحت تاثیر قرار دهد. آشنایی با نشانه‌ها و علایم استرس می‌تواند به شما در کنترل استرس کمک نماید. استرس بررسی و کنترل نشده می‌تواند باعث ابتلا به انواع بیماری از قبیل فشارخون بالا، بیماری های قلبی، چاقی یا دیابت شود. نشانه‌های معمول
استرس شامل:
- افزایش فشارخون
- مشکلات تنفسی یا تند نفس کشیدن
- کندشدن عملکرد دستگاه گوارش
- افزایش ضربان قلب
- ضعف سیستم ایمنی بدن
اساسا به‌طور علمی این‌كار غیرممكن است. البته این موارد نه تنها خود شخص را می‌آزارد بلكه باعث آزار افراد مقابل نیز می‌شود.
احساسات خود را باور كنید:
هیچ‌وقت به‌خودتان نگویید كه شما نباید آنچه را انجام می‌دهید احساس كنید.(جلوی احساس خود را
نگیرید). نگویید: من الان نباید دچار استرس شوم. شما باید همیشه احساسات خود را قبول كنید در غیراین صورت آن احساسات به‌زودی بر شما غلبه می‌كنند. اگر شما قبول كنید كه استرس دارید یك قدم جلو هستید و بهتر می‌توانید بر آن غلبه كنید.
مسئولیت احساسات خود را قبول كنید :
خالی كردن حالات استرس خود روی دیگران بسیار كار ساده‌ای است. ولی سعی كنید كه هیچ وقت با
دیگران رفتار نامناسبی نداشته باشید. اگر با دیگران بر خلاف میل آنها رفتار كنید باعث می‌شود كه آنها ناراحت شده و ناراحتی خود را بر سر شما خالی كنند.
سرزنش كردن فقط باعث استرس بیشتر شما می‌شود. زیرا اشتیاق،خود مستقیما با عوامل قابل كنترل شما در ارتباط است.آنچه غیرقابل دسترسی است شما را مشتاق می‌كند. اگر شما همسرتان را به‌خاطر داد زدن سرزنش می‌كنید پس تنها راه‌حل این است كه همسرتان صدایش را پایین بیاورد. كه در این حالت اشتیاق و استرس هر دوی شما افزایش می‌یابد زیرا شما نمی‌توانید تاثیر زیادی روی صدای همسرتان داشته باشید.
اما زمانی‌كه شما مسئولیت كار خود را قبول كردید آن وقت فاكتور سرزنش كردن از بین می‌رود.و شما با واقعیت روبه‌رو شده و قربانی دیگران نمی‌شوید و می‌توانید كنترل احساسات خود را در دست بگیرید لذا مسئولیت شما باعث می‌شود تا نسبت به احساسات خود كاری انجام دهید. اگر شخصی باعث اضطراب شما می‌شود، او را صدا كنید و به او بگویید چه احساسی نسبت به او دارید و چرا این احساس را دارید و چه می‌توان كرد كه این احساس از بین برود. این موضوع را با سرزنش كردن آنها بدتر نكنید. همیشه راجع به مشكل خود فكر كنید، نه راجع به شخص به‌خصوصی.
نفس كشیدن :
زمانی‌كه اضطراب وجود شما را فرا می‌گیرد، ناخودآگاه نفس‌های كوتاه می‌كشید. این اولین مرحله قبل از جدال و یا خاموشی و سكوت است كه اینها خود باعث صدمه زدن به گفت‌وگو می‌شود. بنابراین در این مواقع نفس‌های عمیق بكشید، این كار باعث كاهش اضطراب می‌گردد.
استراحت كوتاهی بكنید :
از صحنه خارج شدن همیشه فكر شما را تازه می‌كند. البته نیازی به سفرهای بلندمدت نیست بلكه یك استراحت كوتاه مدت تنها چیزی است كه به آن نیاز دارید. قدم زدن و یا تمرین در باشگاه
ورزشی كافی است.
بهتر است فعالیت كنید تا هورمون‌های مخالف و ضد‌حالت‌های فعلی در شما ایجاد شود. ورزش همیشه باعث ریلكس شدن بدن می‌شود. دوری از محل اضطراب باعث
آرامش فكر شده و فرصتی جهت مقابله با مشكل به شما می‌دهد. حتما سعی كنید بعد از استراحت مشكل را با طرف مقابل بازگو كنید در غیراین صورت فقط وقفه‌ای در مشكل به‌وجود آمده است بدون آنكه مشكل شما بر طرف گردد.
انعطاف پذیر باشید:
استرس غیرقابل اجتناب است و مانند طلوع و غروب خورشید اتفاق می‌افتد. پس بهترین راه مبارزه با آن تغییر رفتار و برخورد با دیگران است. نرم باشید نه سخت. با توجه به كلام افراد نشانه‌های استرس را تشخیص داده و سپس خودتان را با آن تطبیق دهید. با كمی انحراف و گذشتن از علائق خود دیگران را در به دست آوردن نیازهایشان كمك كنید. نیازی به سختی كشیدن و تحمل سفرهای دور و دراز نیست فقط به صحبت‌های دیگران گوش دهید و توجه داشته باشید كه این روش به خوبی باعث كاهش استرس می‌گردد.
راجع به مشكل بعد از وقوع آن صحبت كرده و بحث كنید:
این موضوع را اگر با موضوع قبلی یعنی انعطاف پذیری ادغام كنید می‌توانید افراد مضطرب را كنترل كنید. شما حتما باید بعد از یك اتفاق تنش‌زا (بعد از آرام شدن) راجع به آن صحبت كنید
در غیر این صورت آن مشكل به شكل فجیع تری تكرار خواهد شد.
اگر شخصی را می‌شناسید كه زود عصبانی می‌شود به او بگویید كه موضوع زیر را بخواند.
اضطراب و استرس شیمیایی:
3 مورد ذكر شده زیر باعث استرس و اضطراب شده و شما باید از آنها دوری كنید.
الف) نیكوتین:
این ماده هم در كوتاه مدت باعث آرامش شده ولی در درازمدت به فرد صدمه می‌زند. اگرچه كشیدن یك سیگار در همان لحظه باعث آرامش می‌گردد ولی ضربان قلب را افزایش داده و نفس‌ها را كوتاه می‌كند و ضررهای بیشمار دیگری نیز دارد.
ب) كافئین:
از این داروی محرك دوری كنید به جای قهوه از یك نوشابه دیگربا كافئین كمتر مثل
چای استفاده كنید.
ج) شكر:
غذاهای شیرین باعث افزایش گلوكز می‌شود. می‌توانید از غذاهایی با شكر كمتر استفاده كنید مثل انواع نان سبوس‌دار.
از دیــگران راجـع بــه عكس العمل های خودتان در هنگام استرس سؤال كنید :
شما حتما باید این‌كار را بكنید زیرا در موقع استرس متوجه بسیاری از مسائل و رفتارهایی كه از شما سر می‌زند نیستید و فراموشی كوتاه مدت اجازه بازیابی مسائل را به شما نمی‌دهد. همچنین اطلاع‌یافتن از رفتارهایتان می‌تواند به شما كمك شایانی بكند. اگر دیگران بگویند كه شما در هنگام استرس فریاد می‌زنید، به‌خود آمده و خواهید دانست كه باید استرس خود را كاهش داده و سپس به گفت‌وگو بپردازید.
روشی برای دور کردن استرس در زمان خواب شبانه
بدون شک برای بیشتر افرادی که اتفاق مهمی همچون آزمون های مهم، سخنرانی، مسابقه و یا رویدادهای خاصی در پیش رو دارند شب سختی را توام با استرس و تشویش گذرانده اند.این افراد هرچه سعی می کنند که به راحتی به خواب رفته و به چیزی فکر نکنند،شرایط را سخت تر کرده و وقت خود را به هدر می دهند.
خوب، شاید خواب خوب شب، آن قدرها هم که ما فکر می کنیم مهم نباشد. و با این باور فقط خودمان را برای شکست آماده می کنیم.
پروفسور اسکات رایز، مدیر بخش اختلالات روحی در دانشگاه موسسه علوم اعصاب سین سیناتی می گوید، «دو کاری که با تلاش کردن به هیچ عنوان نمی توانید در انجام آن موفق شوید، خواب است و
رابطه جنسی. اگر به این فکر به رختخواب بروید که باید کاری انجام دهید و نگران باشید که نتوانید آن کار را بکنید، مرکز تهدید در مغزتان را فعال کرده و آن وقت مغزتان دیگر اجازه خوابیدن به شما نخواهد داد. بنابراین رویکرد بهتر این است که بگویید، چه خوب می شود اگر یک خواب عالی داشته باشم. آن وقت اگر این اتفاق نیفتد، چیزی را از دست نداده اید.»
نکاتی مهم برای کاهش استرس در زمان خواب
دکتر رایز می گوید، خوشبختانه اکثر ما می توانیم بدون اینکه یک یا دو شب خوابیده باشیم، به فعالیت هایمان ادامه دهیم. همه والدین می توانند وقت هایی را به یاد بیاورند که به خاطر بیماری فرزندشان یک یا دو شب پشت سر هم بیدار مانده اند. بنابراین بااینکه داشتن یک خواب خوب می تواند برایتان فوق العاده باشد اما اگر به این فکر نکنید که خواب خوبی خواهید داشت یا نه احتمال اینکه بهتر بخوابید بیشتر خواهد بود.
شما نمی توانید خودتان را مجبور به خوابیدن کنید. خوابیدن شما به این برمی گردد که بتوانید یا نه. به همه شب هایی فکر کنید که حین کتاب خواندن یا تماشای
تلویزیون خوابتان برده بود. در آن شرایط به زحمت می توانستید جلو بسته شدن پلک هایتان را بگیرید. دلیل آن این بود که هیچ تلاشی برای خوابیدن نمی کردید. آنوقت شب قبل از یک اتفاق مهم، به رختخواب می روید و می گویید، باید خیلی خوب بخوابم! و این نگرانی در ذهنتان پخش می شود. به اضافه اینکه به آن اتفاق
استرس زا هم فکر می کنید. مغزتان به خودش هشدار می دهد که مشکلی در راه است و به همین دلیل سعی خواهد کرد که بیدار نگهتان دارد.
دکتر رایز تاکید می کند که این نظرات مربوط به کسانی است که به طور عادی مشکل خوابیدن ندارند و دچار اختلالات جدی خواب مثل آپنه انسدادی خواب و
اختلالات خواب ناشی از عوارض جانبی داروها، مشکلات پزشکی (مثل آسم، بیماری تیروئید یا نارسایی قلبی)، مشکلات عصبی (مثل صرع، سکته یا بیماری پارکینسون) و اختلالات روانپزشکی (مثل اضطراب و
افسردگی) نیستند.
او در عین حال می گوید که همه ما می توانیم از بهداشت خواب، یعنی ایجاد محیطی برای به حداکثر رساندن احتمالِ داشتن خواب خوب، استفاده کنیم. ممکن است بخواهید در محیطی باشید که خنک، آرام و تاریک باشد – این یعنی تلویزیون یا چراغ نباید روشن باشد.
جنیفر رز مولانو، متخصص اعصاب و خواب در مرکز اختلالات خواب UCNI، توضیح می دهد که خواب با دو فرایند اصلی تنظیم می شود:1) ریتم شبانه روزی یا ساعت درونی ما و 2) ایجاد میل به خواب در طول روز. او می گوید، «ترکیب این دو چیز است که به ما کمک می کند در طول روز بیدار مانده و شب ها به خواب برویم.»
او ادامه می دهد، «میل ما به خواب شدیداً تحت تاثیر کارهایی است که در طول روز انجام می دهیم. دو چیزی که می توانند بر میل ما به خواب در شب اثر بگذارند مصرف کافئین یا چرت های طولانی در عصر هستند. کسی که مقدار زیادی کافئین در طول عصر مصرف می کند یا چرتی یک یا دو ساعته می زند، وقتی بخواهد شب ساعت 10 یا 11 بخوابد بدنش کمی متعجب و سردرگم می شود. بدن آنها هشداری مختلط می گیرد و نمی فهمد که چرا باید بخوابد.»
دکتر کال آدلر، استادیار روانپزشکی و مدیر مرکز اختلالات روحی UC می گوید که افراد باید زمانی قبل از امتحانات، سخنرانی ها و اتفاقات استرس زای دیگر بهداشت خواب خود را بالا ببرند. او می گوید، «برای دانش آموزان خیلی خوب است که یک برنامه خواب منظم داشته باشند. اگر بدنتان به اینکه سر یک ساعت مشخص به خواب برود عادت کرده باشد، خوابیدن شب قبل از امتحان یا هر اتفاق استرس زای دیگر برایتان راحت تر خواهد بود.»
قبل از اتفاقات استرس زا
برای مواجه شدن با یک اتفاق استرس زا، باید با وسوسه
مصرف دارو مقابله کنید
دکتر آدلر این توصیه ها را هم ارائه می دهد:
– عصر از مصرف کافئین خودداری کنید.
– یک ورزش سبک می تواند مفید باشد اما دقت کنید که بیش از اندازه آن را انجام ندهید.
– پرخوری نکنید.
– گوش دادن به
موسیقی آرامش بخش می تواند مفید باشد.
– دوش گرفتن و حمام کردن هم گاهی مؤثر است.
– اگر نمی توانید بخوابید، سعی نکنید وقتتان را با درس خواندن بیشتر پر کنید. حتی اگر فکر می کنید خوابتان نخواهد برد، به تختخوابتان بروید بهتر است.
دکتر رایز اعتقاد دارد که کسانیکه می خواهند با یک اتفاق استرس زا مواجه شوند، باید با وسوسه مصرف دارو مقابله کنند مگر اینکه توسط پزشک برایشان تجویز شده باشد. او مصرف الکل را هم توصیه نمی کند و می گوید، «الکل شاید کمکتان کند خوابتان ببرد اما لزوماً کمک نمی کند که خواب بمانید.» دکتر آدلر اضافه می کند که بااینکه بعضی داروهای بی نسخه برای بعضی افراد مفید بوده است اما شب قبل از آن اتفاق مهم زمانی نیست که بخواهید یک داروی جدید را روی خودتان امتحان کنید.
دکتر رایز می گوید، «من وقتی برای خوابیدن مشکل داشته باشم، از رختخوابم بیرون آمده و به فضای ساکت و تاریک دیگری در خانه می روم. آرام آنجا می نشینم و معمولاً یکی از حیوانات خانگی مان می آید ببیند من چه می کنم. شروع به نوازش کردن گربه می کنم. به نفس هایم توجه می کنم.
سعی می کنم آرام نفس بکشم و اجازه می دهم ذهنم هر کجا که می خواهد برود. این کار برایم بسیار ریلکس کننده است چون همه چیزهایی که باعث نگرانی ام بود را بیرون می ریزد.»
اما جراحانی که عمل های بسیار حساس دارند و موفقیتشان مرگ یا
زندگی انسان ها را تعیین می کند، چطور شب قبل از عمل خوابشان می برد؟ دکتر راوی سامی مدیر برنامه پیوند کوچلیر می گوید که دعا می خواند. همکار او، دکتر لی زیمر می گوید چون هفته ای 100 ساعت کار می کند برای خوابیدن هیچ مشکلی ندارد.
انواع استرس | دور کردن استرس | مقابله با استرس
