دیسک کمر (درست یا غلط) یکی از کابوس های مردم در تمام دنیاست و بسیاری از افراد از کمردرد رنج می برند .امروزه سن ابتلا به این بیماری بسیار پایین آمده به گونه ای که دیسک کمر در جوانان نیز شیوع بسیار بالایی پیدا کرده است .از دیگر این بیماری ها متوان به گودی کمر یا قوس کمر اشاره کرد.
بیرون زدگی دیسک کمر می تواند به علت و دلایل مختلفی مانند افزایش سن( که موجب خشک شدن آب دیسک کمر می شود) ، وزن زیاد ، ورزش های غیر اصولی و سنگین ،وضعیت بد نشستن ایستادن و خوابیدن و علل دیگر به وجود بیاید که می تواند در بیماران با علائم متفاوتی همراه باشد.
فیلم درمان دیسک کمر با لیزر توسط دکتر فصیحی:
از علائم دیسک کمر می توان به درد پایین کمر همراه با درد ساق پا و سوزش(سوزن سوزن شدن) یا بی حسی پا که این علائم ازناحیه باسن یاپشت زانو آغاز شده به قسمت پشت زانو، ران و کف پا انتشار پیدا می کندکه در صورت عدم مراجعه به پزشک و تشخیص و درمان به موقع عوارض دیسک کمر خطرناکی به همراه داشته باشد
بیماران مبتلا به دیسک کمر می توانند با مراجعه به پزشک متخصص ستون فقرات و انجام تست های تشخیصی و معاینات بالینی که پزشک برای تشخیص علت دیسک کمر و تفاوت درد آن با سیاتیک و یا کمردردهایی که به علل دیگر ممکن است در بیماران ایجاد شده باشد از بهترین راه ها و روش های درمان دیسک کمر بدون جراحی شامل ورزش دیسک کمر ، کمربند طبی ، آب درمانی ،ماساژ، هممیوپاتی، ماساژ و حرکات اصلاحی دیسک کمر استراحت که با صلاحدید پزشک و با توجه به علت و علائم بیماری برای شما در نظر می گیرد استفاده کنید.
درد دیسک کمر چیست؟
ستون فقرات از مجموعه ای از استخوان های به هم متصل شده به نام مهره تشکیل شده است. دیسک ترکیبی از بافت های متصل شونده قوی است که یک مهره را در کنار مهره دیگر نگه می دارد . به عنوان بالشی بین مهره ها عمل می کند. دیسک از یک لایه سخت خارجی به نام فیبروسس حلقه ای و یک مرکز شبیه ژل به نام پولپوسس حلقه ای تشکیل شده است. با افزایش سن، مرکز دیسک ممکن است آب خود را از دیست دهد و دیسک اثر دیسک را به عنوان یک بالش کم می کند. این موضوع ممکن است باعث جابجایی مرکز دیسک از طریق یک شکاف در لایه خارجی شود. بیشتر دیسک کمر در زیر دو دیسک ستون فقرات کمری اتفاق می افتند، در زیر کمر (ناحیه بین قفسه سینه و باسن)
کمری که دچار دیسک شده است می تواند بر روی عصب هایی که در ستون فقرات هستند فشار آورد و ممکن است ایجاد درد، بی حسی، گزگز یا ضعف پا که سیاتیک نامیده می شود بشود. سیاتیک حدود یک تا دو درصد انسان های در رنج سنی سی تا پنجاه را مورد تاثیر قرار می دهد.
دیسک کمر ممکن است باعث بروز درد کمر شود، اگرچه کمر درد به تنهایی(بدون پا درد) ممکن است علل دیگری غیر از دیسک کمر داشته باشد. در این مقاله به بحث علائم، علل دیسک کمر و درمان آن میپردازیم.
آناتومی دیسک بین مهره ای
از نظر کلی هر دیسک را می توان به دو بخش اصلی شامل آنولوس فیبروزوس در اطراف و نوکلئوس پولپوزوس در وسط تقسیم کرد. اما با دید دقیق تر می توان آن را به چهار بخش تقسیم کرد که به صورت حلقه های متحدالمرکز از خارج به داخل عبارتند از:
* لایه ی آنولوس فیبروزس خارجی که از لاملاهای فیبریل کلاژنی تشکیل شده
* لایه ی داخلی تر فیبروکارتیلاژ
* منطقه ترانزیشنال
* نوکلئوس پولپوزوس که کاملاً در مرکز قرار گرفته است.
الیاف کلاژنی تشکیل دهنده ی آنولوس فیبروزوس در مقابل نیروهای کششی 0Tensile Strenght) پروتئوگلیکان های بخش مرکزی در مقابل کمپرشن و فشار مقاومت می کنند. فاکتورهای بسیای مانند مسائل ژنتیکی و تغییر میزان آب کلاژنی، در پیدایش بیماری دژنراتیو دیسک ها دخالت دارند. صاحب نظران اعتقاد دارند که توانایی حفظ آب در بخش مرکزی (N. Pulposus) در خواص فیزیکی دیسک نقش مهمی ایفا می کند. در یک دیسک سالم، نیروهای وارده به طور مساوی در بخش های مختلف آنولوس منتشر می شوند.
کاهش هیدراتاسیون دیسک می تواند خاصیت بالشتکی دیسک را تقلیل داده و باعث انتشار آسیمتریک نیروهای وارده و آسیب شود. افزایش محتوای کلاژن و کریستالینیتی بخش مرکزی دیسک (N.P) نیز می تواند در دژنراسیون دیسک مؤثر باشد. احتمال تأثیر ژنتیک بر پیدایش برخی آنورمالی ها و مشکلات ستون فقرات مانند اسکولیوز اسپوندیلولیستزیس و اسپوندیلیت آنکیلوزان شناخته شده، اما مطالعات علمی چندانی در زمینه ی تأثیر آنها بر بیماری های دژنراتیو دیسک صورت نگرفته است. برخی مطالعات نیز نشانگر نقش ژنتیک و عوامل محیطی به صورت مشترک در ایجاد کمردرد و بیماری های دژنراتیو دیسک هستند.
علائم و نشانه ها
دردهایی که به دلیل فشاربرروی عصب سیاتیک ازناحیه باسن شروع میشودو به سمت ساق پا وزانویاکف پا منتشرمیشود علائم پارگی دیسک کمر هستند.دردهای ناحیه تحتانی کمرهمراه با دردناحیه ساق پا رخ میدهد.
سوزش(سوزن سوزن شدن) یا بی حسی در یک ساق پا رخ میدهد که این علائم از ناحیه باسن یا پشت زانو شروع میشود و در قسمت پشت زانو، ران ،زانو و با داغی کف پا گسترش پیدامیکند.
1-ضعف درناحیه خاصی ازماهیچه های ساق یک یا هردوپا
2-درددرناحیه جلوی ران
3-دردهای عمیق وگرفتگی ماهیچه ها
4-ابتلا به سندروم دم اسب
ضعف درهردوپا وعدم کنترل روده ومثانه ازعلائم خاص فشارهای شدید به عصب است که به آن سندروم دم اسب گفته میشود.این بیماری به ندرت اتفاق می افتد اما درصورت بروزاین مشکل، بیمار دارای مشکل بسیارجدی دیسک کمر و درمان آن فقط با مراجعه به پزشک امکانپذیر است .
علایم دیسک کمر L1-L5شامل مواردزیراست.
-دردهای مزمن ناحیه تحتانی کمر
-درد،کرختی وسوزش درساق پا،کف پا وانگشتان پا
-سخت شدن ودردمفصل کمر
-ضعف ماهیچه ها ی ران وپشت ساق پا
-سیاتیک
-بی ارادگی درکنترل ادرار که به ندرت اتفاق می افتد.
علایم دیسک کمر، بسته به محل بروز، میتواند متفاوت باشد.
علت و دلایل
از علل دیسک کمر می توان به موارد زیر اشاره کرد:
*افزایش سن
* وزن بالای بدن
* وضعیت بد بدن در زمان نشستن، ایستاده و…
* بلند کردن اشیا در حالات نامناسب
* افزایش ناگهانی فشار بر ستون فقرات (حتی فشارهای کم)
* سیگار کشیدن
* ورزش های غیر اصولی و سنگین مثل فوتبال، کشتی، ورزش های رزمی و…
* رانندگی به ویژه در مسافت های طولانی و با ماشین های سنگین یا دارای صندلی نامناسب.
* ایستادن و یا نشستن طولانی مدت .
* خم و راست شدن زیاد
* لرزش کل بدن (مثلاً هنگام کار کردن با تراکتور و…)
عوارض
عوارض جانبی خفیف شامل مواردزیراست.
– افزایش دردمفصل کمروساق پا
عوارض جانبی شدید که به ندرت اتفاق می افتد
-عفونت والتهاب درعصب ستون مهره ها وبافت های دیگر
– ازبین رفتن وآسیب دیدگی بافت ها براثرتزریقات متعدد
-آسیب دیدگی ریشه عصب ها
پزشک درمورد عملکردصحیح روده ومثانه وکنترل ادرارومدفوع معایناتی را برروی بیمار مبتلا به دیسک کمر انجام میدهد درصورت بروزهرگونه مشکل نشان دهنده این است که فتق دیسک کمر باعث ایجاد فشاربه نخاع شده است.
اشعه ایکس
پزشک ممکن است انجام اشعه ایکس وعکس برداری ازمفصل کمر رابرای شما تجویزکند.انجام اشعه ایکس به صورت مکرر نمیتواند بیرون زدگی دیسک را به پزشک نشان دهد اما میتواند پزشک را درمورد میزان آسیب دیدگی ستون مهره ها مطلع کند.
ام آر آی
تصویربرداری بوسیله ام آر آی یکی از رایجترین تست هایی است که درتشخیص بیرون زدگی دیسک بسیارموثراست.این تست بدون درد وکاملادقیق است وهیچ گونه عوارض جانبی درپی نخواهدداشت درصورتی که برای بیمار بیرون زدگی دیسک تشخیص داده شود انجام تصویربرداری ام آرآی جایگزین همه تست ها میشود.
سی تی اسکن
دربعضی ازمواقع ام آرآی واشعه ایکس نتیجه بخش نیستند وتست های دیگری نیازاست عکس برداری مایلوگرام myelogram همراه با سی تی اسکن میتوانداطلاعات وجزئیات بیشتری ازمفصل رادراختیارپزشک قراردهد.
دیسکوگرام
زمانیکه جراحی بیرون زدگی دیسک کمر نیاز است پزشک از دیسکوگرام برای جایگزین کردن دیسک هایی که دچاردردهستند استفاده میکند.
ای ام جی الکترومایوگرافی EMG ونوارحسی SSEP(مشخص کننده فعالیت های الکتریکی مغزوراه های عصبی آن است)
تست های الکتریکی میتواندبه شما نشان دهد که آیا علت درساق پا ازعصب های آسیب دیده است؟انجام این تست ها قبل ازتصمیم گیری برای عمل جراحی ضروری است.
درمان ها
درمان بدون جراحی
پزشک شما ممکن است که راه های درمان بدون جراحی دیسک کمر از قبیل استراحت کوتاه، داروهای ضد التهاب برای کاهش ورم، داروهای ضد درد برای کنترل درد، فیزیوتراپی، تمرین و درمان تزریق اپیدورال استروئید را تجویز کند. اگر به شما گفته شد که استراحت کنید، راهنمایی های در مورد مدت زمان استراحت در تخت خواب حتما دنبال کنید.
استراحت بسیار زیاد در تخت خواب ممکن است باعث سفت شدن مفاصل و ضعف عضلات شما شود که موجب سخت شدن هر چه بیشتر انجام فعالیت ها که به کاهش درد کمک می کنند شود. از پزشک خود بپرسید که آیا در حین درمان دیسک کمر می توانید به کار و شغل خود ادامه دهید.
پزشک شما ممکن است که درمان را با کمک پرستار یا فیزیوتراپیست آغاز کند و شروع به آموزش انجام فعالیت های روزانه بدون قرار دادن فشار اضافی بر روی کمر کند.
هدف درمان های بدون جراحی دیسک کمر، کاهش ناراحتی عصب و دیسک و همچنین بهبود شرایط فیزیکی بیمار برای حفاظت از ستون فقرات و افزایش عملکرد کلی آن می باشد. درمان های بدون جراحی دیسک کمر خفیف یا شدید با یک برنامه درمانی سازماندهی شده که ترکیبی ازبهترین روش های درمانی است برای اکثر بیماران دیسک قابل انجام است .
بعضی از اولین درمان هایی که پزشک برای شما تجویز می کند عبارتند از : آلتراسوند، تحریک الکتریکی، بسته های داغ و بسته های سرد و درمان دستی (با دست) برای کاهش درد و اسپاسم عضلانی هستند که باعث آسان تر شدن شروع برنامه تمرینی ورزشی می شود. برای بعضی بیماران کشش ستون فقرات نیر ممکن است به صورت محدودی باعث کاهش درد دیسک کمر شود.
گاها، دکتر از شما می خواهد تا در ابتدای درمان برای کاهش درد از بریس کمر استفاده کنید، البته این کار دیسک کمر را درمان نمی کند. درمان دستی ممکن است برای کوتاه مدت کمر درد های غیر مشخصی را تسکین دهد، اما در بسیاری از موارد دیسک باید از این کار اجتناب کرد. در ابتدای کار، تمرین هایی که یاد می گیرید ممکن است کشش های ساده یا تغییر وضعیت بدنی برای کاهش کمر درد و علایم پاها باشند.
زمانی که درد شما کم باشد احتمالا تمرینات شدیدتری برای بهبود توان، انعطاف پذیری، ثبات و قابلیت بازگشت به سبک زندگی عادی استفاده می شود. دستورالعمل های تمرینی باید به صورت درست آغاز شوند و باید در طول درمان اصلاح شوند. یادگیری و ادامه تمرینات در منزل و برنامه های کششی بخشی مهمی از درمان دیسک کمر هستند.
با وجود این که کمردرد و رادیکولوپاتی علل شایعی برای ناتوانی بیماران به شمار می رود، اما بسیاری از بیماران با درمان های معمولی بهبود خواهند یافت. در یک مطالعه از 208 بیمار مبتلا به درد رادیکولر حاد در مسیر ریشه های L5 و S1، هفتاد درصد بیماران طی چهار هفته بهبودی واضحی در پاسخ به درمان طبی دیسک کمر نشان دادند.
به همین علت و بر اساس مطالعات مشابه درمان علامتی در بیماران مبتلا به دیسکوپاتی طی شش هفته ی اول کاری منطقی به شمار می رود به شرط این که بیمار دچار اختلال اسفنکتری، ضعف عضلانی پیش رونده و اختلالات عصبی پیش رونده نباشد. در نتیجه کار پزشکان خانواده و پزشکان عمومی در این راستا اهمیت بیشتری پیدا می کند. از جمله روش های مهم درمان دیسک کمر می توان به استراحت مطلق در بستر به مدت دو تا سه روز، داروهای مسکن معمولی (استامینوفن- NSAIDs و…) شل کننده های عضلانی (متوکاربامول)، ورزش های خاص و در موارد خاص تزریقات موضعی اشاره کرد. شناخت دقیق علائم بیماری و تشخیص صحیح در درمان اهمیت خاصی دارند.
امروزه ثابت شده است که حداکثر مدت زمان لازم برای استراحت مطلق در درمان دیسک کمر دو تا هفت روز است. متأسفانه بسیار مشاهده می شود که استراحت های طولانی مدت سه ماهه و حتی در مواردی که مؤلف آن را قابل گزارش می داند، یک ساله به بیماران پیشنهاد می شود.
اعتقاد بیشتر محققین بر این است که استراحت بیشتر از دو روز، نه تنها اثر بخشی زیادی نخواهد اشت، بلکه با تشدید برداشت استخوان و تسهیل در پیدایش پوکی استخوان، افزایش احتمال مسائل ترومبوامبولیک، افسردگی و ضرر و زیان سرشار اقتصادی برای بیمار مبتلا به دیسک کمر ، خانواده و جامعه نیز به وجود خواهد آمد.
اصلاح فعالیت
برای درمان دیسک کمر از انجام فعالیت هایی که علائم شما را تشدید می کنند بپرهیزید مثل کشش های غلط و نا مناسب، خم شدن ها یا بلند کردن اشیا، استفاده از ماشین چمن زنی یا نشستن های طولانی.
ورزش
* یک یا چند دوست با نشاط و شاداب پیدا کنید تا ورزش ادامه دار شود.قبل از انجام حرکات ورزشی دیسک کمر و کمر درد یا یک دکتر متخصص ستون فقرات مشورت کنید
* ورزش های هوازی (Aerobic) مثل راه رفتن معمولی، راه رفتن سریع، شنا، دوچرخه سواری را تمرین کنید و سعی کنید سه تا پنج روز در هفته را به آنها اختصاص دهید.
* سعی کنید ورزش ها را به تدریج سنگین تر و طولانی تر کنید. برای مثل هر روزپنج دقیقه بیشتر از روز قبل.
* شروع ورزش دیسک کمر با گرم کردن تدریجی و پایان آن با سردکردن تدریجی باشد.
* ورزش را با زندگی روزمره ی خود ادغام کنید. برای مثل در کنار میز کار خود، حرکات کششی پا، بلند کردن وزنه های سبک با پا در زمان تماشای تلویزیون، حرکات نرمشی یا حتی هنگامی که منتظر آماده شدن چای هستید و… را انجام دهید.
